مقدمه:آمادگي كودكان براي ورود به مدرسه و موفقيت بعدي آنها در تحصيل، با جنبه­ هاي مختلف تحول آنها مرتبط است.

در گذشته عقيده­ ي بسياري از صاحب نظران، بر اين بود كه ورود كودكان به دبستان،آغاز يادگيري و شكوفايي آنها در همه ­ي ابعاد رشد است. اما امروزه در پرتو تلاش صاحب نظران مختلف، مسير تفكر و برنامه ­ريزي، به سمت بارور كردن آموزش­ هاي پيش از دبستان به عنوان پيش نياز ورود كودكان به مدرسه تغيير كرده است(مفيدي، 1375) .بسياري از فلاسفه­ ي تعليم و تربيت(نظير افلاطون، ارسطو، كمينوس، روسو و ...) بر اهميت آموزش و پرورش از سال هاي اوليه (و حتي از دامان مادر) تاكيد كرده ­اند. فروبل اعتقاد داشت كه سال ­هاي اوليه زندگي، سا ل­هايي است كه پايه و اساس تحول سا لهاي بعدي را تشكيل مي­دهد(حجازي و سيف،1378). مفيدي(1372) بر ضرورت توجه به آمادگي هاي رواني – حركتي كودكان در دوره­ي پيش از دبستان تاكيد كرده است. او سعي كرده است ابتدا سا لهاي اوليّه كودكي را به عنوان مرحله ايده­‌آلي براي يادگيري مهارت ­هاي حركتي بشناساند، سپس قابليت ها و توانايي­ هاي كودكان را از نظر آموزش و يادگيري مهارت ­هاي رواني - حركتي مّد نظر قرار دهد. برنامه­ هاي حركتي و بازي ­هاي هدفمند همراه با ساير فعاليت هاي پرورشی، بستري مناسب براي تمرين و تكرار برخي مفاهيم ذهني و شناختي در دوره پيش دبستاني است. حركت وسيله ­ای براي برقراري ارتباط و آموزش است، و با آن مي­توان مفاهيم اوليه ­ی وزن،جهت ­يابي، شكل، كميّت و كيفيت، زمان و مكان و حتي ادراك فضا را به كودكان آموزش داد. زيرا آموزش نظري صرف براي كودكان پيش دبستاني خسته كننده است (جنسن،2002).اصطلاح رواني – حركتي در برگيرنده همه حركات ارادي قابل مشاهده انسان است. خصوصيت يكسان همه­ ي رفتارهايي كه در حيطه رواني – حركتي قرار مي­گيرند اين است كه: اول همگي اعمال ارادي و قابل مشاهده يا الگوهاي عملي است كه به وسيله­ ي يادگيرنده به اجرا در مي ­آيند. دوم مربي آنها را به عنوان بخش اصلي هدف ­هاي آموزشي برنامه­ هايي كه براي آموزش دانش­ آموزان خود تعيين مي­كند، انتخاب مي نمايد (هارو، 1989). پياژه (1970 ) معتقد است كه بازتاب ­هاي فطري كودك در طي يك سري مراحل تدريجي، از شكل انعكاسي خارج شده و كودك سرانجام با هماهنگي دست، پا، چشم و ساير اعضاي بدن به مهارت هايي دست مي­يابد،كه پايه و اساس هوش او را تشكيل مي­دهد.در نظريه گزل (1949) مهارت هاي رواني – حركتي و سازگاري با يكديگر رابطه يي نزديك دارند ،زيرا كودكي كه در مهارت­ هاي حركتي ضعيف باشد، ممكن است در سازگار شدن با محيط پيرامون و همسالان مشكل پيدا كند. آموزش مهارت هاي حركتي حتي در مورد كودكان داراي تأخير حركتي نيز مفيد است. به طور مثال گوياكلا (2005) برنامه ي درماني – حركتي را به دو گروه از كودكان داراي تاخير حركتي يا در خطر تاخير حركتي ،به روش مداخله مبتني بر فعّاليّت و آموزش مستقيم آموزش داد. وي دريافت كه مداخله مبتني بر حركت(كه به آساني با موقعيت آموزشي سازگاری شود) براي آموزش پيش دبستاني مفيد است؛ و موجب بهبود مهارت هاي جنبشي- حركتي و كنترل شي ء مي شود. هدف پژوهش حاضر بررسي تأثير آموزش پيش دبستاني بر مهارت هاي رواني- حركتي و سازگاري اجتماعي دانش­ آموزان پایه ابتدايي بود.

روش: این پژوهش یک مطالعه علي- مقايسه­ اي است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان مقطع دبستان شهرستان بوشهر بود که در سال تحصیلی 91-90 مشغول به تحصیل بودند. آزمودنی­ های پژوهش شامل 360 دانش­ آموز دبستانی (دارای آموزش پيش­ دبستاني ديده و فاقد آموزش پيش دبستاني) بودند که به صورت نمونه ­گيري تصادفي طبقه­ اي انتخاب شده­ اند. ابزار پژوهش حاضر شامل: آزمون رشد حرکتی لینکلن – ازرتسکی و پرسشنامه ­ي رفتار سازشي می­باشد.

یافته ­ها: نتایج آزمون t نشان داد كه گروه آموزش ديده در مقايسه با گروه فاقد تجربه آموزش پيش­ دبستاني، مهارت هاي رواني – حركتي بالاتری داشته و سازگاري اجتماعي بهتری دارند. به عبارت ديگر آموزش پيش دبستاني تغيير معناداري در آنها به وجود آورده است.

بحث و نتیجه­گیری: بررسی تاثیر آموزش پیش دبستانی در یادگیری مهارت های روانی – حرکتی و سازگاری اجتماعی دانش آموزان

علی پولادی ریشهری؛ استادیار دانشگاه پیام نور بوشهر

مریم رضایی؛ کارشناسی ­ارشد روانشناسی

واژگان کلیدی:آموزش پيش­ دبستاني، مهارت هاي رواني - حركتي، سازگاري اجتماعي.