مقدمه: سبک زندگی بخشی از زندگی است که عملا تحقق می یابد و دربردارنده طیف کامل فعالیت های است که افراد در زندگی روزمره خود انجام می دهند.

بنابراین طیف فعالیت های مختلف در هر عرصه از زندگی می تواند سازنده سبک زندگی آن ها در عرصه باشد. جوانان در هر کشوری به لحاظ تحرک اجتماعی و بالندگی نقش محوری را در توسعه همه جانبه ایفا می کنند. برای رسیدن به اهداف توسعه و پیشرفت کشور شناسایی مسائل و مشکلات پیش رو از اهمیت زیادی برخودار است. در این راستا شناسایی جوانان در معرض خطر سوء مصرف مواد (با گرایش مثبت نسبت به مصرف مواد) و سایر رفتارهای پر خطر باید از دغدغه های اساسی متولیان تعلیم و تربیت باشد. امروزه روان شناسی سلامت با کنترل و مقابله با استرس، کاهش و ترک سیگار و تعدیل رفتارهای پرخطر (مثل مصرف مواد) در تشویق افراد به رفتارهای سالم تر نقش جالبی ایفا می کند.

روش: هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه سبک زندگی با نگرش به دانش آموزان به مواد  مخدر بوده است. این پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری مورد مطالعه دانش آموزان در سال تحصیلی 92-91 بودند. از این میان100 نوجوان دختر و پسر به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش نیز از شاخص های آماری همبستگی اسپیرمن، تحلیل رگرسیون وTمستقل تحت نرم افزار spss استفاده شد.

ابزارهای مورد استفاده در این مطالعه عبارتند از:

-  پرسشنامه سبک زندگی (LSQ): این پرسشنامه در سال 1391 توسط لعلی و همکاران به منظور بررسی سبک زندگی ( سلامت جسمانی(89/0)، ورزش و تندرستی(87/0)، کنترل وزن و تغذیه(85/0)، پیشگیری از بیماری ها(87/0)، سلامت روان شناختی(88/0)، سلامت معنوی(84/0)،سلامت اجتماعی(82/0)، اجتناب

از دارو و مواد مخدر(79/0)، پیشگیری از حوادث(85/0)، سلامت محیطی(87/0)) ساخته شد و دارای 70 سؤال بود. استفاده از آزمون تحلیل عاملی روایی سازه پرسشنامه سبک زندگی را به منزلۀ ابزاري چند بعدي براي ارزیابی و اندازه گیري سبک زندگی مورد تأیید قرار دادند.

   -  پرسشنامه نگرش و اعتیاد به مواد مخدر:  این ابزار خودگزارش دهی توسط نظری ساخته شده است و به  صورت لیکرتی نمره‌گذاری می‌شود. بنابراین دامنه نمرات فرد در این پرسشنامه بین 32 تا 160 درنوسان خواهد بود.اعتبار صوری و محتوایی و همچنین پایایی فرم موازی و همسانی درونی این مقیاس مطلوب گزارش شده است. علاوه بر آن میزان همسانی درونی این آزمون توسط ضریب آلفای کرونباخ (89/0) محاسبه شد که از نظر معیارهای روانسنجی مورد تایید می‌باشد.

یافته ها: نتایج ویژگی های جمعیت شناختی نمونه نشان داد که از مجموع 100 نوجوان، 50 دختر (50 درصد) و 50 پسر (50 درصد) مورد بررسی دارای رشته تحصیلی تجربی (44 درصد)، انسانی (37 درصد)، ریاضی- فیزیک (19 درصد) بودند. ضرایب همبستگی بین ابعاد سبک زندگی با نگرش به مواد نشان داد بین ابعاد سبک زندگی سلامت جسمانی و سلامت محیطی و نگرش به مواد در سطح 05/0>P رابطه منفی معنادار بوده و بین دیگر ابعاد هیچ گونه رابطه ای وجود نداشته است. به منظور بررسی اینکه چه مقدار از واریانس نگرش به مواد دانش آموزان توسط ابعاد سبک زندگی آنان تبیین می شود، از روش رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج حاصل از  مدل نشان داد که فقط سه بعد سلامت جسمانی، سلامت معنوی و اجتناب از دارو و مواد مخدر وارد مدل رگرسیونی شدند و این ابعاد سبک زندگی توانستند تنها حدود 45 درصد از واریانس متغیر نگرش به مواد را تبیین کنند. همچنین نتایج حاصل از Tمستقل دو گروهی نشان داد که بین سبک زندگی دختران و پسران در سطح 05/0>P  تفاوت معنادار وجود دارد.

نتیجه گیری: نتایج نشان داد که رابطه بین دو بعد سلامت جسمانی و سلامت محیطی سبک زندگی با نگرش به مواد رابطه معکوس وجود دارد و بین دیگر ابعاد رابطه معناداری وجود نداشت. همچنین بین ابعاد مختلف سبک زندگی دختران و پسران تفاوت معناداری وجود داشت.

معصومه بهرامی؛ کارشناس ارشد دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی

آذر زواری؛ کارشناس علوم تربیتی دانشگاه پیام نور همدان

واژگان کلیدی: سبک زندگی، نگرش نسبت به مواد، نوجوانان.